ROM là gì? ROM vs RAM khác nhau ở đâu?
ROM hay Read-Only-Memory, bộ nhớ chỉ đọc, là một là một loại thiết bị lưu trữ máy tính chứa dữ liệu cố định, không thay đổi mà thông thường chỉ có thể được đọc chứ không thể ghi vào. ROM chứa chương trình cho phép máy tính khởi động hoặc tạo lại mỗi khi nó được bật. ROM cũng thực hiện các nhiệm vụ đầu vào/đầu ra (I/O) lớn và bảo vệ các chương trình hoặc hướng dẫn phần mềm. Khi dữ liệu được ghi trên chip ROM, nó không thể bị xóa.
Hầu như mọi máy tính đều tích hợp một lượng nhỏ ROM chứa chương trình cơ sở khởi động. Phần sụn khởi động này được gọi là hệ thống đầu vào/đầu ra cơ bản (BIOS). Phần mềm này bao gồm mã hướng dẫn các quy trình khởi động cho máy tính — chẳng hạn như tải hệ điều hành (OS) vào bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên (RAM) hoặc chạy chẩn đoán phần cứng. Do đó, ROM thường được sử dụng để cập nhật chương trình cơ sở.
Tuy nhiên, ROM cũng được sử dụng trong bảng điều khiển trò chơi điện tử, cho phép một hệ thống chạy nhiều trò chơi khác nhau. Ngoài ra, ROM được sử dụng trong bộ lưu trữ quang học, bao gồm các loại đĩa compact (CD) khác nhau — chẳng hạn như CD-ROM và CD-RW. ROM cũng được sử dụng thường xuyên trong máy tính và các thiết bị ngoại vi như máy in laser, có phông chữ thường được lưu trữ trong ROM.
Có những loại ROM nào?
Đôi lúc, bạn cũng sẽ có thể được nghe về ROM dưới tên gọi là maskROM (MROM). MROM là một dạng bộ nhớ chỉ đọc tĩnh và được nhà sản xuất lập trình thành một mạch đi kèm. ROM trạng thái rắn, loại ROM lâu đời nhất, là một ví dụ về maskROM. Đối với loại ROM nguyên bản này, do nó thực sự chỉ đọc nên nó phải được gỡ bỏ và thay thế vật lý để thay đổi bất kỳ nội dung nào của nó.
Tuy nhiên, các loại ROM mới đã xuất hiện vẫn không thay đổi nhưng có thể được lập trình lại; những loại này được phân loại là bộ nhớ chỉ đọc có thể lập trình (PROM). PROM có thể được sử dụng để cập nhật chương trình cơ sở, chẳng hạn như BIOS, thông qua việc sử dụng phần mềm cài đặt.
Các loại PROM bao gồm:
- ROM có thể xóa bằng tia cực tím (UV-ROM) – ROM có nội dung có thể xóa bằng tia cực tím, sau đó được lập trình lại.
- ROM có thể lập trình xóa được (EPROM) – Một loại ROM được lập trình bằng cách sử dụng điện áp cao và tiếp xúc với tia cực tím trong khoảng 20 phút.
- ROM có thể lập trình có thể xóa bằng điện (EEPROM) – Thường được sử dụng trong các chip máy tính cũ hơn và để điều khiển BIOS, EEPROM có thể được xóa và lập trình lại nhiều lần trong khi chỉ cho phép xóa và ghi một vị trí tại một thời điểm. Bộ nhớ flash là phiên bản cập nhật của EEPROM cho phép thay đổi nhiều vị trí bộ nhớ cùng một lúc.
Cách ROM hoạt động?
ROM được duy trì bởi một cục pin nhỏ, tuổi thọ cao trong máy tính. Nó chứa hai thành phần cơ bản: bộ giải mã (decode) và các cổng logic OR. Trong ROM, bộ giải mã nhận đầu vào ở dạng nhị phân; đầu ra sẽ là số thập phân tương đương. Các cổng OR trong ROM sử dụng đầu ra thập phân của bộ giải mã làm đầu vào.
ROM hoạt động giống như một mảng đĩa. Nó chứa một lưới các hàng và cột được sử dụng để bật và tắt hệ thống. Mỗi phần tử của mảng tương quan với một phần tử bộ nhớ cụ thể trên chip ROM. Một diode được sử dụng để kết nối các phần tử tương ứng.
Khi nhận được yêu cầu, đầu vào địa chỉ được sử dụng để tìm vị trí bộ nhớ cụ thể. Giá trị được đọc từ chip ROM phải khớp với nội dung của phần tử mảng đã chọn.
ROM vs RAM. ROM khác RAM ở đâu?
Không giống như RAM của máy tính, dữ liệu trong ROM không bị mất khi tắt nguồn máy tính. Mặc dù chip ROM thường được sử dụng trong các hoạt động khởi động của máy tính, nhưng chip RAM thường được sử dụng trong các tác vụ lặp lại của máy tính sau khi hệ điều hành đã được cấu hình.
Một điểm khác biệt giữa ROM và RAM là dung lượng mà chúng chứa. Chip ROM chỉ có thể lưu trữ vài megabyte (MB) dữ liệu, thường có dung lượng từ 4 đến 8 MB trên mỗi chip ROM. Chip RAM có thể lưu trữ nhiều gigabyte (GB); dung lượng lưu trữ này thường nằm trong khoảng từ 1 đến 265 GB cho mỗi chip RAM. 1 GB được coi là tương đương với 1000 MB. Do đó, RAM hiển thị khả năng bộ nhớ mở rộng hơn.
Hầu như không thể vận hành một máy tính chỉ sử dụng ROM. RAM là cần thiết để chạy các chương trình hữu ích và có thể thay đổi. Do đó, máy tính phải kết hợp cả hai dạng bộ nhớ.
ROM có những lợi thế gì?
ROM cung cấp các hướng dẫn cần thiết để giao tiếp giữa các thành phần phần cứng khác nhau. Như đã đề cập ở phần trước đó, nó là cần thiết cho việc lưu trữ và vận hành BIOS, nhưng nó cũng có thể được sử dụng để quản lý dữ liệu cơ bản, giữ phần mềm cho các quy trình tiện ích cơ bản và đọc và ghi vào các thiết bị ngoại vi.
Các ưu điểm khác của ROM bao gồm:
- Bản chất tĩnh của nó có nghĩa là nó không yêu cầu làm mới.
- Nó rất dễ dàng để kiểm tra.
- ROM đáng tin cậy hơn RAM vì nó không thay đổi về bản chất và không thể thay đổi hoặc vô tình thay đổi.
- Nội dung của ROM luôn có thể được biết và xác minh.
- Ít tốn kém hơn so với RAM.
Cảm ơn các bạn đã đọc bài viết của mình, hi vọng qua đây các bạn đã nắm được những thông tin cơ bản về ROM, chúc các bạn có một ngày học tập và làm việc hiệu quả!
